سمفونی نام رایج ترین اجرای همنواز امروزی و نیز رایجترین فرم اجرائی توسط ارکستر، سمفونی است. یک سمفونی، قطعه ای بس دراز و دارای حجم زیاد برای ارکستر است که معمولا چهار موومان دارد. و یکی یا بیش از یکی، از موومانها در فرم مشخص سونات ترکیب شده است.
ارکستر قاعدتا میان موومان ها، به خاطر تاکید بر جدایی هر یک، از اجرا باز می ایستد، موومان ها، با لحظه های آغاز و پایان خود در فضای یک قطعه کامل، با کمی دگرگونی بی شباهت به پرده های یک قطعه نمایش نیستند. پرده اول شمولیتی واحد دارد، اگرچه در خود ناکامل است. گاه احیانا می شنویم که ارکسترها تنها یک موومان را اجرا می کنند. تجسم کنید که تنها پرده اول نمایشنامه را می بینید، تمام داستان یک سمفونی، مانند یک نمایش نامه، مادام که کامل نشود، ناگفته خواهد ماند.
چهار موومان سمفونی، پیش از پرده های یک نمایش، فرمال هستند، زیرا موومان ها قاعدتا هریک بر روی طراحی و نظم از پیش پرداخته ای ترکیب می شوند. اما این البته میسر نیست که برای دوره موومان های یک سمفونی، فرمولی کاملا دقیق و از پیش تثبیت شده پیدا کنیم، چیزی که اساسا وجود ندارد.
در پایین مشخصات یک دوره سونات برای درک بهتر آورده شده است.
موومان اول (تند) فرم سونات
موومان دوم (سنگین) فرم سونات یا ABA ( سه قسمتی)
موومان سوم (تند، معمولا سه ضربی) منوئه و تریو (ABA)
موومان چهارم ( تند) روندو، تم و واریاسیون، یا فرم سونات
در این طرح البته امکان دگرگونی ها بسیار است، اما تنظیم تمپو در موومان های پی در پی، تند، سنگین، تند (سه ضربی) و تند عمومیت دارد. شمای کلی موومان های بالا، بر بسیاری از سمفونی ها قابل انطباق است. در هر حال سمفونی هایی هستند که تعداد موومان هاشان سه، پا پنج است؛ سمفونی های دیگری یافت می شوند که موومان تند (سه ضربی) آنها پیش از موومان های سنگین قرار گرفته است؛ و بالاخره سمفونی هایی و جود دارند که شباهتشان با طرح استاندارد بسیار جزئی است. با آن که در فضای تعریف غیر دقیق فرم سمفونی، امکان دگرگونی بسیار است، ملاحظه می شود که آهنگسازان در کار خود در این فضای رایج، به خصوص در ساختمان چهار موومانی، و در کاربرد طرح سونات، چنان سازگاری نشان می دهند.
فرم سونات چنان عمومیتی در موومان اول سمفونی ها، کنسرتو ها، کوارتت های زهی، و دیگر کمپوزیسیون ها دارد، که گاه آن را به نام ( فرم موومان اول) می خوانند. موومان های دیگر کمتر از قواعد استاندارد پیروی می کنند. موومان دوم، معمولا در تمپوئی سنگین، ممکن است به فرم روندو، سونات یا سه قسمتی باشد. موومان سوم معمولا به وزن سه ضربی تند، به فرم منوئه و تریو یا اسکرتزو-تریو است، چگونگی رقص مانند موومان سوم، بعد دیگری را در تضاد میان این موومان و موومان های دوم و چهارم، که معمولا دوضربی هستند، می نمایاند.
مجله زونکن | گروه موسیقی | بانک اطلاعات آموزشگاهی
