صداها هر روز گوش ما را مورد آماج قرار می دهند، صداهایی مانند سر و صدای عبور وسایل نقلیه و بوق اتومبیل ها، خنده کودک، پارس سگ و ترنم باران. از راه این صداها است که آنچه را رخ می دهد در می یابیم؛ برای برقراری ارتباط با محیط خود به صداها نیاز داریم. با گوش دادن به گفتار، فریاد و صدای خنده دیگران، آموخته ایم که دریابیم، آن ها به چه می اندیشند و چه احساسی دارند. اما سکوت و نبود صدا نیز می تواند گویا باشد. هنگامی که هیچ صدایی در خیابان نمی شنویم، می فهمیم که اتومبیلی نمی گذرد. هنگامی که کسی پاسخ پرسشی را نمی دهد و یا جمله ای را ناتمام می گذارد، توجهمان بی درنگ جلب می شود و از سکوت او برداشتی می کنیم.
صداها ممکن است به گوش ما خوشایند یا ناخوشایند بیایند. خوشبختانه می توانیم حواسمان را به صداهایی خاص معطوف کنیم و آن هایی را که برایمان جالب نیستند ناشنیده بگذاریم. در یک مهمانی، اگر بخواهیم می توانیم صدای کسانی را که نزدیکمان هستند نشنیده بگیریم و توجه خود را به گفتگویی که آن سوی اتاق جریان دارد، معطوف کنیم. شاید مقصود جان کیج در اثرش با عنوان "چهار دقیقه و سی و سه ثانیه"، که در آن پیانیست به مدت 4 دقیقه و 33 ثانیه در برابر پیانو نشسته و هیچ چیز نمی نوازد، نمایاندن همین نکته باشد. سکوت، شنوندگان را وا می دارد تا متوجه تمام سرو صداهای محیط یا صداهایی شوند که خود پدید می آورند. به تعبیری، شنوندگان این قطعه را «می آفرینند». برای درک این تاثیر، به صداهایی که در همین لحظه سکوت، پیرامون شما انباشته شده است، گوش دهید. صداهایی که می شنویم چه هستند؟ (صوت) چیست؟ چه چیز آن را پدید می آورد و ما چگونه آن را می شنویم؟
صوت با نوسان یک شی، مانند میزی که بر آن مشت کوبیده یا سیمی که بر آن زخمه زده شده باشد، پدید می آید. نوسان ها از راه یک واسطه، به طور معمول هوا، به گوش ما منتقل می شوند. بر اثر این نوسان ها پرده گوش به نوسان در می آید و پیام های عصبی یا سیگنال هایی به مغز گسیل می شوند. در مغز، پیام های عصبی دستچین، منظم و تفسیر می شوند.
موسیقی، بخشی از این جهان صوتی و هنری است که مبتنی بر نظام اصوات در قالب زمان می باشد. موسیقی را از راه شناخت چهار ویژگی بنیادی صداهای موسیقایی، یعنی: زیر و بم (یا ارتفاع صوت)، دینامیک (شدت صوت)، رنگ صوتی و کشش (مدت تداوم صوت)، از صداهای دیگر متمایز می سازیم، اکنون به بررسی سه ویژگی نخست صداهای موسیقایی می پردازیم.
زیر و بم یا ارتفاع صوت
ارتفاع صوت، زیر یا بم بودن آن نسبت به دیگر اصوات است. بی تردید متوجه شده اید که اغلب مردان با صدایی بم تر از زنان و کودکان صحبت کرده و آواز می خوانند. هنگام خواندن یک ترانه نیز واژه ها نسبت به یکدیگر با زیر و بم های متفاوتی ادا می شوند. گفتار، بدون زیر و بم خسته کننده است و بدتر آن که بدون صداهای زیر و بم گوناگون، موسیقی به معنایی که می شناسیم، وجود نخواهد داشت.
زیر و بم صداها با بسامد یا فرکانس نوسان های آن تعیین می شود. هرچه نوسان تندتر، صدا زیرتر و هرچه کندتر باشد صدا بم تر خواهد بود. بسامد نوسان بر حسب سیکل در ثانیه سنجیده می شود. در پیانو، بسامد زیرترین صدا 4186 سیکل در ثانیه است و بم ترین صدا بسامدی حدود 27 سیکل در ثانیه دارد.
به طور عام، هرچه شی نوسان کننده کوچکتر باشد نوسانی تندتر خواه داشت و صدای حاصل از آن زیرتر خواهد بود. از میان دوسیم که درازای متفاوتی دارند (و کشیدگی و قطرشان یکسان است) سیم کوتاه تر با زخمه زدن صدایی زیرتر ایجاد می کند. سیم های به نسبت کوتاه ویولن، صدایی زیرتر از سیم طویل کنتر باس پدید می آورند.
صدایی که دارای زیر و بم یا ارتفاع معین باشد، صدای موسیقایی نامیده می شود. چنین صدایی که دارای بسامد معین، برای نمونه 440 سیکل در ثانیه، است. نوسان های یک صدای موسیقایی دقیق است و در فواصل زمانی منظم و یکسان به گوش می رسد. از سوی دیگر، سر و صداها (صدای ترمز اتومبیل یا سنج) زیر و بم معینی ندارد و از نوسان هایی نامنظم پدید می آیند.
دو صدای موسیقایی هنگامی متمایز به گوش می رسند که زیر و بمی آن ها متفاوت باشد. تفاوت زیر و بمی یا ارتفاع دو صدای موسیقایی فاصله نامیده می شود. زمانی که فاصله میان دو صدا یک اکتاو باشد، آن دو کیفیتی بسیار مشابه خواهند داشت. در این حالت، بسامد صدای زیرتر دو برابر دیگری است، برای نمونه اگر بسامد صدای بم تر 440 سیکل در ثانیه باشد؛ بسامد صدای دیگر 880 سیکل در ثانیه خواهد بود. به همین ترتیب، بسامد صدایی که یک اکتاو بم تر از صدای بم این مثال باشد، 220 سیکل در ثانیه است. هنگامی که دو صدا با فاصله اکتاو همزمان به صدا درآیند، چنان درهم می آمیزند که به نظر می آید در صدایی واحد ادغام می شوند.
از حمایت شما در شبکه های اجتماعی به خصوص اینستاگرام موسیقی زونکن و ارائه نظرات ارجمندتان از طریق راه های ارتباطی، پیشاپیش سپاسگزاریم.
بانک اطلاعات آموزشگاهی
