جنس این ساز ها، همگی بدون استثنا از فلز و دقیقتر گفته شود، از مس یا برنز است. هر ساز این دسته از لوله ای متشکل است که حداقل دوبار خمیده شده باشد. شکل اساسی لوله، تقریبا در تمام سازها مخروطی است، همه آنها انتهایی ناقوس وار دارند و (دهانی) تقریبا در تمامشان به شکل (قیف) یا (فنجان) است، هرچه میدان صدا در این دسته بم تر باشد، گودی دهانی شان بیشتر است.
در ساز های بادی برنجی، حاصل کننده صوت در حقیقت ارتعاش لب های نوازنده است، به عبارت دیگر لب ها نقش زبانه را در سازهای بادی ایفا می کنند. سازهای بادی برنجی در طی لوله فاقد سوراخ است و کوتاه شدن یا بلند شدن طول لوله از راه بازکردن یا بستن دریچه هایی صورت می گیرد که هریک راه به لوله ای اضافی دارد. تعداد دریچه ها، که به وسیله دگمه هایی زیر انگشتان نوازنده باز و بسته می شود، سه یا چهار است، در سازهایی که میدان صدائی زیر دارند سه، و در سازهای بم تر چهار دریچه تعبیه شده است. عامل اصلی زیر و بم کردن صدا در این دسته از سازها، علاوه بر تغییر طول لوله، فشار هوا است (در این خانواده از سازها، ترومبون گاه فاقد دریچه است، این ساز از دو لوله به شکل U تشکیل شده که یکی در داخل دیگری سر می خورد و به این ترتیب طول مجموع لوله کم و زیاد می شود)
ترومپت
لوله ترومپت در قسمت اعظم طول خود استوانه ای و به طور نامحسوس مخروطی است و در انتها به دهانه ای ناقوس شکل ختم می شود. ترومپت دارای سه دگمه متصل به سه دریچه است، فشار بر دگمه اول، دریچه مربوطه را باز کرده و طول لوله را در مجموع آنقدر زیاد می کند که صدای حاصل یک پرده و نیم پایین می آید.
ترومپت از سازهایی است که صدایی بلند، نافذ و زیبا دارد. صدای دو ترومپت برابر است با ۲٠ تا ۳٠ ویولن در ارکستر. ترومپت از این نظر بیشتر در همنوازی استفاده می شود. قسمت دهانی ترومپت فنجانی شکل و کم عمق است و انتهای ساز به ناقوسی نه چندان بزرگ ختم می شود. ترومپت از سازهای انتقالی است.
کر (هورن)
این ساز از نظر رنگ و کیفیت صدا شبیه ترین ساز به سازهای بادی اولیه است. امروزه دگمه و دریچه (و لوله اضافی) به آن افزوده شده اند. کرهای کوچکتر دارای سه و کرهای بزرگتر چهار دریچه ای هستند. قسمت دهانی آن قیفی شکل و گودتر از دهانی ترومپت است. انتهای لوله ی دراز و خمیده آن به ناقوس خیلی باز ختم می شود. میدان صدای آن یک اکتاو از ترومپت بم تر است.
کر از دسته سازهای انتقالی است: نت آن با کلید (فا) و هم با کلید (سل) نوشته می شود، با کلید (فا) نت های نوشته شده یک فاصله چهارم بالاتر و نت های نوشته شده با کلید (سل) یک فاصله پنجم پایین تر صدا می دهد.
ترومبون
این ساز مانند ترومپت متشکل است از لوله ای خمیده که قسمت بیشتر آن استوانه ای است و در انتها به ناقوسی نه خیلی گشاد ختم می شود و (دهانه ای) که فنجانی شکل است. اختلاف آن با ترومپت در مکانیسم به کار گرفته شدن (لوله اضافی) است که این نتیجه معمولا نه به وسیله دگمه و دریچه، بلکه به وسیله لغزاندن یک قسمتی از لوله در داخل قسمت دیگر آن تامین می شود. هرچه لوله در مجموع درازتر شود، اصوات حاصل به ترتیب بم تر خواهد شد. لوله اضافی در هفت وضعیت مختلف می تواند قرار گیرد. در وضعیت اول (کوتاه ترین وضعیت) نت های زیر با فشار لب نوازنده به صدا در می آیند. نت این ساز با دو کلید (فا) برای اصوات بم و (دو) برای اصوات زیر نوشته می شود. ترومبون، سازی انتقالی نیست.
توبا
این ساز مابین سازهای بادی برنجی، گاه نامی کلی است برای سازهای خیلی بم (بم تر از ترومبون.) لوله آن، طی طول زیاد ساز، به تدریج گشاده تر می شود (لوله مخروطی.) قسمت (دهانی) آن نسبت به سازهای بادی دیگر، کمی بزرگتر و با عمق نسبت کمتر از ساز بم تر از آن است. این قسمت به لوله، که در ابتدا بسیار باریک است وصل می شود در انتهای لوله قطر آن بسیار زیاد است. توبا، معمولا چهار دگمه و دریچه دارد. دگمه چهارم سبب درستی و زیبایی صداهای بسیار بم (و راحتی اجرای آنها) می شود.
نویسنده: سپیدخت حکیمی
مجله زونکن