در این مقاله به معرفی سازهای کوبه ای تیمپانی، طبل بزرگ و کوچک پرداخته شده است.
ساز تیمپانی
این ساز تشکیل شده است از یک جام بزرگ مسی (یا فلزی سبک تر) که قطر دایره آن از 50 تا 70 سانتی متر و روی این دهانه پوست کشیده باشد. جام بر روی پایه قرار می گیرد. بر محیط دایره جام در نقاطی به فاصله های برابر پیچ هائی تعبیه شده که با سفت کردن انها پوست در نقاط مختلف و از اطراف کشیده می شود. بر یکی از نقاط دایره دسته اهرمی شکل تعبیه شده که با پیچاندن آن پوست در تمام نقاط با فشاری یکنواخت کشیده یا شل می شود و از این وسیله برای کوک (تنظیم زیر و بمی صوت حاصله از کوبیدن روی پوست) استفاده می شود (در برخی تیمپانی های آلمانی عمل کوک کردن تا حد یک پرده توسط پدال صورت می گیرد.)
تیمپانی، سازی است که فقط در همنوازی مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجا که وسعت صدا در تیمپانی زیاد نیست، معمولا در ارکستر، از این ساز به اندازه های مختلف به کار برده می شود. حداقل تعداد این ساز در ارکستر دو تیمپانی است و در صورتی که احتیاج به وسعت زیاد تری باشد، به این تعداد اضافه می شود. وقتی گفته می شود که مثلا وسعت صدا در یک تیمپانی است، یعنی تیمپانی در یک وضعیت معین کوک، فقط یکی از صدا های این فاصله را می توان اجرا کند و برای اجرای صدای دیگر، کوک ساز را باید عوض کرد. به این ترتیب تیمپانی از دسته سازهای با ارتفاع معین است و در هر وضعیت کوکی فقط یک صوت حاصل می کند. برای اجرا بر روی تیمپانی، دو عدد میله چوبی لازم است که سر هر یک را با نمد یا جنس شبیه دیگر پوشانده باشند.
طبل بزرگ
این ساز مانند دهل از نواری فلزی یا چوبی و به عرض تقریبا 40 و به قطر دایره 70 سانتی متر تشکیل شده که از انحنا دادن نوار، شکل ظاهری ساز به صورت استوانه ای، با بلندی کم درآمده است. بر دو سطح دایره استوانه پوست کشیده شده و معمولا با یک چوب که سر آن را نمدی بزرگتر از نمد چوب تیمپانی کشیده اند، بر یک سطح ساز می کوبند. در ارکسترهای کوچک، مانند ارکستر جاز و غیره، طبل بزرگ به وسیله مکانیسمی که زیر پای نوازنده قرار می گیرد و سازهای دیگر در چپ و راست آن، یا روی آن جا داده می شوند. این ساز فقط یک صوت، با ارتفاع نامعین حاصل می کند. در مواقعی که به اجرای ترمولو ریز نیاز باشد، دو چوب را متوالیا و سریع بر آن می کوبند. قیمت طبل بزرگ از 150 هزار تومان به بالا در فروشگاه های اینترنتی عرضه می شود.
طبل کوچک
در ظاهر مانند طبل بزرگی است که به اندازه کوچکتر (قطر دایره 45 و بلندی استوانه حدود 20 سانتی متر) ساخته شده است. برای اجرا، آن را افقی یا کمی مورب روی پایه قرار داده بر یک سطح آن می کوبند ( در ارکستر نظامی نوازنده مجبور است راه برود و ساز را از این رو، کم و بیش افقی به بدن خود می آویزد.) در سطح زیرین ساز دو رشته از جنس روده یا فنر مارپیچی در طول قطر پوست به اطراف محکم شده و در لحظه کوبیدن به ساز آنها نیز مرتعش شده صدای نسبتا خشکی به درون می دهند. طبل کوچک با دو میله چوبی (بدون نمد) نواخته می شود، طرز اجرا طوری است که نوازنده به سهولت می تواند ترمولو ریز بنوازد و حتی این اجرا را قوی و ضعیف کند. در این ساز، ارتفاع صدا معین نیست.
گردآورنده: سپیدخت حکیمی